Etik kelimesi eski yunan kaynaklı bir kavram olup ethos olarak tarih sayfalarında karşımıza çıkmaktadır. Birçok tanımı olan etik kavramının net bir tanımını yapmak güçtür. Fakat tanım olarak, genel davranış biçimleri olarak açıklanabilir. Ahlak, karakter, gelenek gibi kavramlar ile bağdaştırılsa da etik kavramı daha genel bir ifadeyi dile getirmektedir. Örneğin iklim etiğinden bahsedebilirken iklim ahlakı diye bir olgudan bahsetmek oldukça anlamsız olur. Bu da etik kavramının daha geniş açılı bir değer olduğunu göstermektedir.
Tarih boyunca süregelen insan davranışlarını anlama ihtiyacı insanları felsefe, psikoloji, sosyoloji gibi pozitif bilimlere itmiştir. Etik ise aslında nasıl yapılır, neden yapılır gibi sorular ile insanların merakını gidermeye ve toplumsal kurallar koymayı amaçlamıştır.
Toplumsal olarak genel anlamda etik; iyi ile kötünün, doğru ile yanlışın ayırt edilmesi üzerinde durmuştur. Bu değerler zaman içerisinde sağlam zemine oturtulduğu için değiştirilmesi oldukça güçtür. Teknolojik gelişmelere bağlı olarak medeniyetler ne kadar hızlı ilerlese de toplumsal kurallardan kopmak zordur. Bu da gelişen dünya da farklı kurallar aranmasına yol açmaktadır.
Etik Türleri
Etik kavramı her alan için farklı anlamda kullanılsa da başlıca iki etik türü vardır bunlar;
- Birey etiği
- İş etiği
- Örgüt etiği
- İşletme etiği
- Yönetsel etik
- Meslek etiği
Birey Etiği
Daha çok ahlaki değerlere dayanır. Bireyin topluma karşı sorumluluklarını, görevlerini yerine getirmeyi amaçlar. Burada kesin bir yargıdan bahsetmek zordur. Fakat toplumsal değerler baz alındığında bireyin etiği ortaya çıkacaktır. Genel olarak geleneklerden beslendiği için uygulanmaması sonucu bir yaptırım uygulanmaz. Birey etiği için; vicdandır da denilebilir.
Felsefe alanında çok geniş bir alana yayılmış olsa da genel olarak kişinin hangi sebeple ve hangi sonucu elde etmeyi amaçladığı ile ilgilenmiştir. Birey etiğinde, toplumun kişiden yerine getirmesini istediği olaylar üzerinde durulmuştur.
İş Etiği
Hayatımızı idame ettirebilmemiz için birey olarak topluma fayda sunmamız beklenir. Burada iş bölüşümü gerçekleştirilerek bütün insanlar adeta bir makinanın parçaları halinde kısımlara ayrılmıştır. İşte bölüşüm bir organizasyon etrafında şekillenmekte ve insanlar bu şekilde çalışma hayatına devam edebilmektedirler. İş etiği ise bu noktada karşımıza çıkar. Kısaca iş etiği çalışmayla ilgili davranış biçimleri olarak açıklanabilir. İş etiği toplumdan topluma farklılık gösterir. Bunun sebebi ise kültür yapılarının farklı olmasıdır.
İş etiği kişinin; disiplinli, verimli, etkin çalışmasını, tutumlu ve dürüst olmasını amaçlar. İş etiğinin yüksek olduğu toplumların gelişme ve kalkınma seviyelerinin yüksek olduğu görülür. İş etiği bireysel etiğin iş dünyasına uygulanmasıdır. Kişiden iş ile ilgili sorumluklarını yerine getirmesini beklerken iş hayatında ki değerler, ahlaki ilkeler ve standartlara uymasını da bekler. İş hayatında karşılaşılan herhangi bir sorunu nasıl çözüm bulanacağına ilişkin değerleri yansıtır. İş etiği doğruluk ve dürüstlük üzerine kuruludur.
Örgüt Etiği
Belirli bir amaç için bir araya gelmiş insan topluluklarına örgüt denir. Örgüt etiği ise bu amaç etrafında toplanan insanların, uyum içerisinde çalışmasını öngörmektedir. Farklı kültürlerden, farklı inançlardan veya farklı kişilik yapılarından bir araya gelen insanların bir arada çalışması için oluşturulmuş standartlardır.
İşletme Etiği
Kurum içerisinde ki insanların kuruma ve birbirlerine karşı sorumlu olduğu ahlaki ilkeler ve değerler olarak tanımlanabilir. Küreselleşen dünya da çok uluslu şirketleri çıkmasıyla, işletme etiği bu süreçte ivme kazanmıştır.
Yönetsel Etik
Yönetenlerin, yönetilenlere karşı sorumluluklarını bildiren etik türüdür. Burada yöneticiler için çalışanlar arasında adaletli davranmayı, tarafsız olmayı, çalışanlara karşı saygıyı, herkes için en iyisini seçmeyi amaçlamaktadır. Yöneticiler için kılavuz niteliğindedir.
Meslek Etiği
Meslek grupları içerisinde bulananların toplum ile ve birbirleriyle olan ilişkisini düzenleyen etik türüdür. Burada meslek etiğinin emredici kuralları bulunmaktadır. Kuralların yaptırımı meslek grupları arasından dışlanmak olarak görülmektedir.
